Inzicht
Wanneer Beatrijs nieuwe kleren van haar geliefde heeft onvangen zegt hij:
Staet u ……… dan dede dat grau.’
Vul de comparatiefvorm van het Middelnederlandse equivalent voor goed in.
[fill]
vul in [bat]
[/fill]
Vertaling:
Hij zei: ‘Liefje, dit hemelsblauw staat u beter dan dit grijs/grauw’
Uitleg:
De positief, comparatief en superlatief van het hedendaagse bijwoord goed zijn in het Middelnederlands respectievelijk: wel – bat – best.
[previous][next]
[symple_toggle title=”De trappen van vergelijking in het hedendaagse Nederlands”]
De trappen van vergelijking worden gebruikt om twee of meer zaken met elkaar te vergelijken. Naast de positief of stellende trap (mooi) bestaan de comperatief of vergrotende trap (mooier) en de superlatief of overtreffende trap (mooist). Van bijvoeglijke naamwoorden (zoals mooi) kunnen dus vormen worden afgeleid (mooier, mooist) die aangeven of de eigenschap ‘mooi’ sterk aanwezig is of zelfs heel sterk aanwezig is in vergelijking met een of meer andere zaken.
[/symple_toggle]
[symple_toggle title=”De trappen van vergelijking in het Middelnederlands”]
De trappen van vergelijking bestaan in het Middelnederlands uit:
– de stellende trap:
groet, scoen, swaer
– de vergrotende trap (comparatief). Deze wordt gevormd door het suffix (achtervoegsel) –er of –re achter de stellende trap van het bijvoeglijk naamwoord te plaatsen, bijvoorbeeld:
groter, scoenre, swaerre
Bijvoeglijke naamwoorden die eindigen op een l, n of r krijgen ook wel het suffix –der, zoals in:
scoender, swaerder
– de overtreffende trap (superlatief). Deze wordt gevormd met het suffix (e)st, voorbeeld:
groetst, scoenst, swaerst
– er zijn ook onregelmatige vormen, zoals:
goet, beter/bat, best
luttel, minre, minst
Zie hiervoor ook mooijaart & Van der Wal, p. 41
Om te onthouden:
– De stellende trap kan ook worden uitgedrukt door de woorden even (bijv. in even lanc dat, even lang als), gelike, (al)so (in also lanc als), min no meer, of meer no min: Voorbeeld:
Hem was te moede min no mere dan enen die wert ontwake -> Hij was even moe als iemand die net wakker is.
– De comparatief kan ook worden omschreven door bet/bat, meer, (noch) also, of door also gevolgd door het voegwoord dan. Voorbeeld:
Hets v jaer oft also lanc -> Het is vijf jaar of langer.
Men mochte geene scoenre kinnen, no bet geraect -> men vond geen knappere [man], noch een [man] die er beter uitzag.
– Net als in het moderne Nederlands kunnen comparatief en superlatief ook met een bijvoeglijk naamwoord voorkomen, zoals:
die hare vele bat stonden (veel beter)
– Ook sommige bijwoorden kunnen dus een vergrotende en een overtreffende trap hebben, denk aan:
vele – meer – meest
luttel – min – minst
wel – bat – best
cortelike – corteliker – cortelecst
node – noeder – noedst
Let op: anders dan in het moderne Nederlands, wordt de overtreffende trap van het bijwoord in het Middelnederlands niet voorafgegaan door een lidwoord:
welc die moeder meest minnet->
degene die moeder het meest liefheeft
– Het woordje te voor een vergtotende trap betekent ‘des te’, bijv. in te bat -> des te beter.
[/symple_toggle]
[symple_toggle title=”Comparatief en Superlatief”]
Bij de vergrotende trap (de comparatief) kunnen we het suffix –er of het suffix –re vinden: groter; scoenre ‘mooier’; swaerre ‘zwaarder’. Ook komen vormen met ingevoegde d voor: scoender, swaerder. De overtreffende trap (superlatief) is groetst, scoenst, swaerst. Daarnaast komen ook onregelmatige vormen voor: goet, beter/bat, best; luttel, minre, minst. De superlatief komt ook voor in voorbeelden als een die edelste man ‘een van de edelste mannen’.
[/symple_toggle]